قسمت اول
نویسنده : فیروزه کیهانی

انسان از آغاز زندگی ، در میان سایر افراد و در ارتباط با آنها قرار دارد . رفتار وی به تدریج  ، رنگ اجتماعی پیدا كرده  ، یادگیری اجتماعی آغاز شده ،  رشد اجتماعی  پدیدار می گردد. تكامل روابط اجتماعی  یكی از نشانه های رشد اجتماعی  است كه مستلزم هماهنگی با گروه اجتماعی و پیروی از هنجارهای جامعه است یعنی  فرد   خود را عضوی از گروه بداند ، روابط متقابل میان اعضا گروه را درك كند و با دیگران هماهنگی و سازگاری و همكاری داشته باشد.
یكی از وظایف هر پدر و مادری این است كه فرزندان خود را به نحوی تربیت كند كه رفتار های مطلوب اجتماعی را آموخته و بتوانند مصداق صفات والای انسانی شوند و با افراد مختلف از هر طبقه ، نژاد ،رنگ ،مشرب و آیینی ارتباط بر قرار كرده ، محبت و همدردی خود را نثار آنان كنند و مظهر مودت و شفقت گردند.
حال این سوال را میتوان از خود پرسید كه چه كنیم تا فرزندان مان توانایی صلح و سازش با افراد و محیطهای مختلف را پیدا كنند ؟
كودكان در طول رشد ، سعی میكنند رفتاری مشابه رفتار والدین خود داشته باشند و این چیزی است كه بیشتر ما به عنوان پدر و مادر شاهد آنیم ، مثلا  طرز  بر خورد  ما نسبت به خانواده ، همسایگان ،دوستان ، آشنایان و اینكه در ارتباط با  آنان تا چه سطحی الگوی مناسب رفتاری برای اطفال مان داریم ، می تواند بسیار بر روند رفتار و بر خورد و حركات آنها اثر گذار باشد .
از طرفی كودكی كه به آسانی دوست پیدا می كند و با آنها رفتار خوبی دارد ، این مهارت را از والدین خود آموخته  است و یا كودكی كه بیشتر در مورد نقاط مثبت دیگران شنیده ،    توانایی سازگاری بیشتری با دیگران پیدا می كند . رفتار والدین زمانی موثر است و فرزندان تاثیر مثبت گذاشته آنان را به پیروی از والدین وا می دارد كه سازگاری و ملایمت آنها عاری از ریا وتصنع و تظاهر انجام شود و روح حقیقی همكاری و سازگاری موجب آن رفتار باشد . همچنین رفتار خوب ، مستمر و مداوم باشد زیرا در غیر اینصورت ، در فرزندان حالت مقاومت ایجاد می شود و به اعمالی دقیقا عكس كارهای والدین دست میزنند .
محیط خانواده وفضای حاكم بر آن  نیز در ایجاد روحیه ملایمت و دوستی در كودكان موثر است . وجود اختلاف و مشاجره ، بین پدر و مادر ، در روابط میان اعضاء خانواده ، اعم از عوامل پرخاشگری و خشونت  و عدم صلح و آشتی در كودكان بشمار می رود ، در حالیكه در خانواده ای كه مسائل و مشكلات با مشاوره و همدلی ، طرح و چاره اندیشی می شوند و جائی برای دیكتاتوری و فشار وجود ندارد  ، فرزندان ، درستی و گذشت و رفتارهای منطقی را از والدین می آموزند  و احساس می كنند كه عشق و محبت و مراقبت والدین آنها را در برابر مشكلات محفوظ نگاه می دارد و همین امر موجب میشود كه  روحیه ای آرام پیدا كنند و بتوانند خود را با افراد مختلف و آْراء و عقاید متفاوت و محیط و شرایط گوناگون تطبیق داده ، هماهنگ كنند . ( البته در هر خانواده مسائل و اختلاف نظر ها یی وجود دارد ولی آنچه مهم است نحوهء بر خورد با آنها ست كه باید صحیح و عاقلانه انجام گیرد  ) .
كودك باید رفتار جمعی را در كنار سایر كودكان و هنگام فعالیت های گروهی بیاموزد . بردن كودك به پارك ، پیك نیك و ترتیب دادن بازی ها و سایر فعالیتهای گروهی با همسالان یا بزرگتر ها ، رفتار صحیح با دیگران را به وی آموخته ، كمك بزرگی به رشد اجتماعی اش می كند . در گروه همسالان ،  متكی به خود می باشد و مجبور است قوانین و موازین اجتماعی را یاد بگیرد . در چنین مواردی ( مثل پارك ) ، در صورت لزوم ، گفتن كلمات كلیدی مثل " نوبت را رعایت كنید " یا " با هم بازی كنید "یا " آرام باشید "مفید و آموزنده است .
تشویق كودكان به محبت ورزیدن ، همدلی و نوعدوستی مفید است . محبت كردن و استفاده از راههای محبت آمیز را باید به كودكان آموزش داد. والدین می توانند با توضیح این مطلب كه دیگران هم احساساتی درست مانند آنها دارند ، شفقت و همدردی و همچنین رعایت و ملاحظه كاری را به كودكان  یاد دهند . اینكه كودك ، بتواند دیدگاه دیگران را در نظر داشته باشد و خود را در موقعیت و وضعیت طرف مقابل تصور نماید ، در رشد و تقویت حس همدلی وی تاثیر بسزایی دارد.
بنا به تحقیق دانشمندان ،كودكانی كه در سطح بالایی از همدلی قرار دارند به شیوه جامعه پسندانه تری رفتار می كنند . آموزش بعضی از آداب اجتماعی لازم است بطور مثال :
والدین می توانند در هنگام لزوم ، معذرت خواهی و اظهار تاسف كنند و نباید تصور نمایند كه با این كار ، قدرت و موقعیت شان تضعیف خواهد شد. وقتی كودكان بشنوند كه مادر یا پدری ابراز تاسف می نماید ، آنها هم یاد میگیرند كه به این طرز عمل كنند ولی اگر هیچگاه معذرت خواهی را نشنوند  ، ممكن است فكر كنند كه عذر خواهی  علامت ضعف است . وقتی پدر  یا مادری می گوید متاسفم كه ناراحتت كردم ، این عمل به كودك نشان می دهد كه پدر یا مادرش واقعا بر احساسات خود مسلط است و نیز راه را برای یك گفتگوی صمیمانه باز می كند .
والدین همچنین  می توانند توجه كودكان را به وجود  تفاوت های فردی جلب نمایند . مثلا به زبان ساده بگویند كه  افراد متفاوت ، هر كدام ظاهر و  اخلاق متفاوت دارند . یكی  ملایم و دیگری كمتر آرام است . یكی قوی تر و دیگری ضعیف تر . یكی ...... و او را به مدارا با سایرین تشویق كنند.
بدین ترتیب ، والدین با رعایت این حدودات ،   فضای سالمی برای رشد فرزندان آزاده فراهم می سازند  و كودك در این فضا یاد می گیرد كه رفتار های صلح آمیز كدامند و آنها را تمرین می كند  ودر می یابد همه با یكدیگر تفاوتها و اختلافهایی داریم ، اما این دلیلی برای جنگ و جدال نیست . او رفتار های جایگزین جنگ و جدال را بكار می برد  و  رفتارهای غیر صلح آمیز را تشخیص می دهد و از آنها پرهیز می كند .  همچنین  می آموزد كه چگونه با طبیعت ، خانواده و با دیگران در صلح باشد .
همراهان گرامی  ، والدین عزیز ! ادامه این بحث را در  قسمت دوم  مقاله  " فضیلت صلح و آشتی " پی خواهیم گرفت و با جنبه های دیگر رشد و تعلیم و تربیت اطفال دلبند برای كسب این فضایل ، آشنا می شویم .
در آخر این مقال ، توصیه میشود متن ذیل را روی كاغذی زیبا نوشته و در اطاق كودك خویش یا در هر جای مناسب دیگر منزل تان نصب كرده ، همیشه همراه او بخوانید  :

" خدا با جمیع صلح است ما چرا در جنگ باشیم . "

" در خانهء خود صلح و آشتی را بر قرار سازید . "


شاد و پیروز باشید !