تبعيض يكي از معضلات جامعه بشري است . شيعيان در بسياري از كشورها  مورد تبعيض و محدوديت و محروميت اند و زردشتيان ، مسيحيان ، بهاييان ، كليميان ،اهل سنت ، دراويش و همچنين اقوامي چون كرد، ترك ،بلوچ،تركمن، لر و غيره نيز در ايران مورد تبعيض قرار دارند . مقاله ذيل به بررسي علل تبعيض و راه حل آن مي پردازد

.

معضلي به نام تبعيض و نقش تربيت در آن 
نگارش : شيستان
دكتر محمد معين در معني تبعيض چنين  مي نويسد : "تبعيض به معناي تقسيم و جدا كردن بعضي از بعضي است و يا  بين دو يا چند كس كه مساوي هستند يكي يا بعضي را امتياز دادن  و همچنين رجحان بعضي بر بعضي بدون مرجح "
در اجتماع ،تبعيض را به گونه هاي مختلفي مي توان مشاهده كرد از جمله تبعيض قومي  :
تبعيض قومي بدين معنا است ميان اقوام مختلف كه همه از نوع بشرند و كل از يك جنس اند وهمه از سلاله يك شخص تفاوت و تمايز قائل شويم  و يا براي بعضي اقوام امتيازاتي را قرار داده و برخي اقوام ديگر را از آن امتياز محروم كنيم  .
 نوع ديگر تبعيض، تبعيص جنسيتي است  يعني ميان زن و مرد تفاوت قائل شويم و يك جنس را بر جنس ديگر رجحان دهيم و امتيازاتي را براي يك جنس در نظر بگيريم و جنس ديگر را از آن امتياز محروم كنيم.
تبعيض ديني و مذهبي نيز گونه اي ديگر از تبعيض است .يعني ديني را برتر از ساير اديان بشمريم و مذهبي را بر مذاهب ديگر رجحان دهيم وبه خاطر اين رجحان امتيازاتي را براي پيروان يك دين يا مذهب در نظر گرفته و ساير پيروان اديان و مذاهب را از آن امتيازات محروم كنيم.
تبعيض نتيجه تعصب است . فرد متعصب در ميان افراد و اقوام و اديان، تفاوتها را مي بيند و آن را وسيله اي  براي طبقه بندي و امتياز دادن و محروم كردن برخي ديگر، از همان امكانات و امتيازات، قرار مي دهد .  در حالي كه در خلقت خداوند تفاوتها موجب امتياز نيست . همه در آفرينش همچون  برگهاي يك درختند و امواج يك دريا و گلهاي يك گلستان . اگر تفاوتي در رنگ و شكل و عطر گلها ي يك گلستان موجود است ، اين تفاوت به جهت تنوع و زيبايي گلستان است و الا همه گلها مخلوق دست خالق يكتا هستند و همه زيبايند . امتيازي ميان آنان نيست .هر يك خاصيتي و عطري و رنگ و شكل مخصوص خود را دارند.
تعصب و تبعيض نتايج مخربي در جامعه بشري دارد . موجب اختلاف است ،موجب جنگ و قتل است ،موجب ظلم و ويراني است ،موجب دشمني و نزاع و كدورت است. به خاطر تعصب و تبعيض نژادي و قومي و ديني و جنسيتي ،هزاران نفر در سراسر دنيا از جمله جامعه ما به خاك و خون كشيده مي شوند ،منازلشان ويران مي شود ، لعن و طعن مي شوند،افكار و آداب و عقايدشان به سخريه گرفته مي شود ،به زندان افكنده مي شوند ،محروم از امتيازاتي مثل تحصيل در مراتب عاليه دانشگاه مي شوند ، اجازه ندارند در ادارات دولتي يا مراتب عاليه آن استخدام شوند، از حق اجراء آداب قومي و مراسم مذهبي خود محروم مي شوند و آزادي آنان در اين موارد سلب يا محدود مي گردد، اجازه ندارند براي خود عبادتگاه داشته باشند ،لباسهاي محلي خود را داشته باشند، زبان محلي خود را داشته باشند ،كتابهاي مذهبي خود را داشته باشند ،اجازه ندارند از اعتقاداتشان با كسي سخن بگويند .
تعصب و تبعيض از جمله معضلات و مشكلات اجتماع و نقطه مقابل صفات و نگرشهايي همچون  بردباري و تحمل آداب و معتقدات ديگران  از هر قوم و تبار و دين و آيين و طبقه و مسلك است.
از ديدگاه روانشناسي، تعصب و در نتيجه تبعيض ، از مقوله نگرشهاي اجتماعي است كه دلالت بر موقف و موضع هر كس در برابر نژاد ،دين و فرهنگ غير، تعريف مي شود .
تعصب علل عديده اي دارد اما ريشه همه آنها در نوع تربيت فرد، نهفته است. چگونگي نشو و نماي فرد و نوع انضباطي كه خانواده در حق فرزندان اعمال مي نمايد و همچنين نوع نگرش والدين، در اين امر نقش مهمي دارد.
در خانواده هايي  كه كودكان را با سخت گيري هاي شديد بار مي آورند و با بي رحمي و سنگ دلي تنبيه مي كنندو يا والدين خود گرفتار تنگي ديد و نگرش منفي نسبت به ساير اقليت ها و گروهها مي باشند به احتمال قوي فرزندانشان نوعي پيش آمادگي براي اتخاذ نگرشهاي بد خواهانه و كينه توزانه نسبت به غير پيدا مي كنند كه منشاء آن ، عقده هاي نا گشوده ناشي از سوء تربيت و يا القاء نگرشهاي منفي به كودكان است .
افرادي كه با سوء تربيت بار آمده اند ،آمادگي بيشتري دارند كه با اندك تلقيني ،تعصب و نابردباري پيشه كنند . در ضمير چنين كساني ، نيك دلي و محبت و خير خواهي معدوم گشته و در عوض بد دلي و كژ انديشي خانه كرده است .
تئودور آدو رنو و همكارانش در بررسي هايي كه انجام دادند افرادي را با شخصيت هاي استبدادي تعريف نمودند . اين افراد داراي مشخصات زير بودند :
 در اعتقادات خود خشك و متحجر
 داراي ارزشهاي سنتي
 عدم بردباري و شكيبايي نسبت به ضعف و ناتواني 
بسيار كيفر دهنده و مجازات كننده 
 نسبت به افراد ، داراي سوء ظن  و نسبت به صاحبان قدرت، احترام فراوان قائل بودند
  آزمايشات نشان مي داد كه .افرادي كه داراي تمايل استبدادي بودند نسبت به همه گروههاي اقليت ،تعصب و پيش داوري داشتند.
آدو رنو و همكارانش از طريق مصاحبه هاي باليني طولاني با كساني كه در ارزيابي هاي مربوط به شخصيت استبدادي، نمره پايين و يا بالا  داشتند ، پي بردند كه تكوين اين نوع نگرشها و ارزشها ، به دوران كودكي آنان بر مي گردد و معمولا در خانواده هايي رخ مي دهد كه معتقد به تنبيه هاي سخت و تهديد آميزند و نيز والديني داشته اند كه از ابزار عشق و محبت و يا مضايقه آن از كودك ،به عنوان وسيله اصلي ايجاد اطاعت و فرمانبرداري ،استفاده مي كردند
.برداشتن تعصب و پيش داوري از آن رو دشوار است كه اين پديده زيان بار، حاصل تركيب عوامل رواني و اجتماعي است لذا به والدين عزيز توصيه مي شود در تربيت صحيح كودكان خود به اين نكات اصولي توجه فرمايند:
1-    هرگز كودكان خود را تنبيه سخت و بدني نكنيد.
2-     همواره كودكان خود را در محيطي سر شار از عشق و محبت پرورش دهيد .عشق و محبت والدين به كودك بايد بدون قيد و شرط باشد بدين معنا كه والدين بايد در هر شرايطي عشق و محبت خود را به كودكان نثار نمايند و با مضايقه آن از كودك، آن را وسيله و ابزاري اصلي براي ايجاد اطاعت ننمايند.
3-    كودكان را در اعتقاداتشان خشك و متحجر بار نياوريد بلكه به آنان تفكر و تعمق در هر امر را آموزش دهند.
4-     به كودكان خود بردباري و تحمل آراء ديگران را آموزش دهيد. به آنان بياموزيد كه افراد مختلف با آراء و عقايد و آدابي مختلف وجود دارند كه بايد به هر يك از آنها احترام گذاشت.
5-    هيچگاه ميان كودكان خود و ساير كودكان از طبقات ديگر يا ساير اديان  اقوام و غيره فاصله و جدايي قرار ندهيد بلكه سعي كنيد در موقعيت هاي مختلف آنان را همبازي  نماييد و وسايل معاشرت با آنان را فراهم نماييد.
6-    در هنگام صحبت در مورد ساير اقوام و اديان و اجناس و طبقات ديگر، رعايت احترام را نموده و از به كار بردن سخنان اهانت آميز و يا تمسخر آنان پرهيز نماييد و از آنان عيب جويي يا بد گويي نكنيد.
7-    محبت كردن به همنوع را بدون در نظر گرفتن نوع مذهب و نژاد و رنگ و قوميت و جنس ،از همان دوران كودكي در طفل خود پرورش دهيد .( براي اين كار  مي توانيد از داستان ،بازي و گفتگوهاي دوستانه استفاده نموده و به كودكان خود بياموزيد كه همه انسانها را خدا خلق كرده و لايق محبتند)
8-    كودكان خود و ساير اقليت ها چه قومي و نژادي يا ديني و مذهبي يا جنسي را در موقعيت هايي قرار دهيد كه متقابلا به يكديگر نيازمند باشند يعني در موقعيت هايي قرار گيرند كه مجبور باشند براي نيل به يك هدف با هم همكاري كنند مثلا در يك تيم ورزشي بازي كنند يا براي يك كار تحقيقي با هم همكاري  نمايند.