نگارش : شبستان

اطفال از همان دوران كودكي به تدريج مي آموزند كه چه رفتارهايي را بايد انجام دهند و خصوصياتي همچون پرخاشگري يا ملايمت ، درشخصيت آنان شكل مي گيرد. شواهد موجود حاكي از آن است كه انسان با مشاهده رفتارهاي يك سرمشق ،مي تواند آن رفتارها را فرا بگيرد به فردي كه مورد مشاهده قرار مي گيرد ،سرمشق يا الگو گفته مي شود.به داستان زير توجه كنيد:

پيرمردي تصميم گرفت تا با پسر وعروس و نوه چهار ساله خود زندگي كند .دستان پيرمرد مي لرزيد و چشمانش خوب نمي ديد و به سختي مي توانست راه برود.هنگام خوردن شام،غذايش را روي ميز ريخت و ليواني را بر زمين انداخت و شكست. پسر و عروس از اين كثيف كاري پيرمرد ناراحت شدند : بايد درباره پدر بزرگ كاري بكنيم وگرنه تمام خانه را به هم مي ريزد.آنها يك ميز كوچك در گوشه اطاق قرار دادندو پدر بزرگ مجبور شد به تنهايي آنجا غذا بخورد .بعد از اينكه يك بشقاب از دست پدر بزرگ افتاد و شكست ،ديگر مجبور بود غذايش را در كاسه چوبي بخورد.هر وقت هم خانواده او را سرزنش مي كردند ،پدر بزرگ فقط اشك مي ريخت و هيچ نمي گفت.

يك روز عصر قبل از شام ،پدر متوجه شد پسر چهار ساله اش با چند تكه چوب بازي مي كند .پدر رو به او كرد و گفت پسرم داري چي درست مي كني؟ پسر با شيرين زباني گفت :دارم براي تو و مامان كاسه چوبي درست مي كنم تا وقتي پير شديد در آنها غذا بخوريدو تبسمي كرد و به كارش ادامه داد.

از آن روز به بعد همه خانواده با هم سر يك ميز غذا مي خورند.

. وقتي كودك شخصي را مي بيند،بطور ذهني از رفتاراو يادداشت برمي دارد و از آن رفتارها تجسم ذهني فراهم كرده و بدين وسيله رفتارهاي خود را شكل مي دهد. به عبارت ديگر كودك از طريق مشاهده ،اطلاعاتي را از نوع رفتار ،كسب مي كند.البته ويژگي هاي سرمشق نيز مي تواند روي يادگيري تاثير بگذارد.براي مثال الگوهايي كه از نظر سن و جنس با يادگيرنده شباهت بيشتري دارند و يا افرادي كه لايق و صميمي و قدرتمندند،بيشتر مورد توجه قرار مي گيرند.بدين سبب است كه كودكان و نوجوانان از ساير كودكان و نوجوانان هم سن و هم جنس خود، سريعتر الگو برداري مي كنند.كودكان بسياري از رفتارها را از طريق والدين و ساير بزرگسالان و نيز از طريق وسايل ارتباط جمعي نيز مي آموزند. تلويزيون يكي از منابع مهمي است كه كودكان از طريق آن بسياري از رفتارها را الگو برداري مي كنند زيرا ساعات زيادي را صرف تماشاي آن مي كنند. ظاهر و نحوه پوشش ،طرز برخورد و رفتارهايي مثل پرخاشگري ،ماجراجويي،رفتارهاي جنسي و ساير حركات بازيگران بر آنان تاثير مي گذارد و به عنوان الگو پذيرفته مي شود.اين بدان معني است كه والدين با دقت نظر در رفتارهاي خود ونيز محيط اطراف اعم از دوستان و همسالان كودك و نيز برنامه ها ي تلويزيون همچنين فراهم آوردن الگوهاي موثر و مطلوب ،مي توانند زمينه ها و محيط هاي مناسبي جهت تاثيرات سودمند بر رفتار كودك خود فراهم آورند.

..............................................................

منابع:رشد و شخصيت كودك نويسنده :پل هنري ماسن و ديگران

نشان لياقت عشق مترجم بهنام زاده